Besni Adının Doğuşu

Günümüze kadar Besni çeşitli adlarla tarihe geçmiştir. Bu konuda rivayetleri bir tarafa bırakıp yazılı kaynakları ele alırsak daha derli toplu bilgiler ortaya çıkar. Tevarih-i Emeviye Besni'nin adından Hase diye bahseder Hasen, Arapça'da güzel demektir. Belki de el yazması eserden silintilere dikkat edersek güzel yer denmek istenmiştir. Bu da, Süryanice "güzel yer"  anlamını taşıyan  "Bathesna" ya çok uygun düşmektedir. Çümkü Besni'de Süryaniler yakın tarihe kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir. Arapça "güzel" ile Süryanice "güzel yer" in aynı manaları taşıması bu konuya açıklık getirir. Öyleyse Besni'nin ilk adı BATHESNA'dır. "Bet" yer, "Hesna" güzel anlamını taşır. "İl il Türkiye Ansiklopedisi" ise yukarıdaki iddiayı doğruladıktan sonra şu notu düşer:

        "Besni'nin eski adı Farsça "Behişti" dir. Bu da, "Bulunmaz yer, cennete eş manasına gelir" der. Daha sonra "Bethesna" değişikliğine uğramıştır. Ve ilk değişikliği de "Behişti" olarak görüyoruz. Çünkü Besni'nin Müslüman oluşundan sonra Arap kültürü, hayata geçmeye başlamıştı. Bununla beraber ismin de Farsça ifade edilmesi çok mantıklıdır. Behişti, 1350 yılına girildiğinde "Bisni" olarak şekil bulur. Bisni konusundaki araştırmalarımız bizi şu noktaya götürdü: Kutluğ oğlu  Kara Osman (Osman Bey) tarafından kurulan Akkoyunlu devleti, Kafkasya'dan İran ve Fırat dolaylarına iner. Bunun içinde Avşarlar, bugünkü Besni ve Keysun ovasına yerleşir.

         Kafkasya'dan dört yerleşim yerinin şu anda bile Bisti, Besene, Besna, Bisni, Bisi adlarında olduğu tesbit edilmiştir. Bu isimler genel manada "varlıklı yurt, bereketli topraklar" veya "güzel yer" anlamına yakın bir manaya gelir.

         Bunun izahı, Avşar Türkleri'nin tekrar geldikleri yörelere dönerek, Besni adını da beraberlerinde götürmüş olmalarıdır. Buna Evliya Çelebi de değinerek "Besni kavmi eman ile vire verüp cümle enval, erzakları ile Karadeniz kenarından, Bafra dan gemilere binüp Karadeniz in karşu şimal canibinde (kuzey tarafında) ıssız dağlara" çekildiklerini yazar. Burası ise eski Avşarlar'ın yurdu Kafkasya'dır. Besni adını da bu şekilde götürmüşlerdir.

          Ayrıca, Arnavutluk'ta bir ilçenin adı da Besni'dir. Bu ismi de, Besnili bir akıncı beyinin götürdüğü rivayet edilir.

         Bu şekilde Bethesna, Bihişti, Behesni silsileleri; Besni olarak günümüze gelmiştir.